پودمان عمران پایه نهم

مطالب کمک درسی جهت تدریس پودمان عمران کاروفناوری پایه نهم

آشنایی با انواع آجر، ابعاد و موارد استفاده ی آن ها

امروزه آجر یکی از عناصر مهم و اصلی در ساختمان سازی است از دوران باستان تاکنون بیشترین کاربرد را در کلیه ساختمان ها داشته است. به طور کلی آجر در کرسی چینی، دیوارسازی ها، ستون های قطور، جرز، پایه، قوس ها، و پوشش انواع طاق ها و گنبدها، دیوارکشی ها، طاق نماسازی ها ، کف پوش ها و بسیاری از موارد دیگر نظیر اسکلت سازی و استخوان بندی و نماسازی بناهای بزرگ مساجد، حسینیه ها، مدارس، کاخ ها، پل ها، کاروان سراها، بازارها، دکاکین، حجره ها، آب انبارها، منازل مسکونی شخصی و بسیاری دیگر به کار رفته و می رود.

آجر را می توان از نظرهای مختلف طبقه بندی نمود، مانند طبقه بندی از لحاظ رنگ، ابعاد، جنس و دیگر موارد.

انواع آجر و ابعاد آن ها

در ساختمان سازی آجر به دو دسته تقسیم می شود:

آجرهای فشاری، آجرهای ماشینی

آجرهای فشاری

این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گری چینی ،دیوارهای باربر، دیوارهای حایل، تیغه چینی و طاق ضربی و موارد دیگر مناسب است.به علت ناصاف بودن سطوح آن به آجر گری معروف است و دیوارچینی با این نوع آجر را گری چینی می نامند.

دلیل نام گذاری آن، گویا در ابتدای تولید این نوع آجر خشت با دست زده می شد و با فشار دست و انگشتان کارگران خشت زن گوشه های قالب به وسیله گل پر می گردید که به این علت،آن را آجر فشاری نامیدند.

انواع آجرهای فشاری

آجر سبز

آجر سبز از نوع فشاری بوده است، در کوره حرارت بیشتری دیده و رنگ آن کبود و کم رنگ یا سبز شده و به علت پخت زیاد بسیار مقاوم، محکم و بادوام است و در جاهایی که نیاز به مقاومت بیشتری می باشد مورد استفاده قرار می گیرد.

آجر جوش

به علت زیادی حرارت در نزدیکی شعله ی کوره های آجرپزی، آجرهای آن محل ذوب شده و شکل هندسی خود را از دست داده و به هم می چسبند این آجر در پی سازی و زیرسازی به کار می رود و به صورت بلوری بوده و بسیار مقاوم است .

آجر خام

آجر خام در اثر کمی حرارت رنگش تغییر یافته ولی نامرغوب بوده ونباید در آجرچینی از آن استفاده کرد و در کوره های آجرپزی مجددا در همان جاهای قبلی خود چیده می شود.

نکته: چون اولین بار در ایران از آجر فشاری توسط روس ها در ساخت سربازخانه ها مورد استفاده قرار گرفت، به این نام ( قزاقی )معروف شده است.

آجر ماشینی

آجر ماشینی شبیه آجرهای قزاقی و به رنگ های قرمز و سفید بوده و در نماسازی مصرف می گردد و
تفاوت آن با آجر فشاری در جنس سفال وسوراخ هایی است که باعث سبکی آجر و چسبندگی مناسب با ملات می شود. این آجرها دارای گوشه های تیز و سطوح صاف هستند آجر رنگی با اضافه کردن اکسید فلزات تهیه می شود اگر موقع چیدن آجر در کوره پخت به صورت چپ و راست روی هم چیده شوند آجر ابلق تهیه شده و روی آجر رگه های رنگی مورب دیده می شود و در نماسازی زیباست و با توجه به رنگ، آن ها را نام گذاری کرده اند مثل آجر پهن رنگی وسفید.

آجرهای ماشینی در ابعاد مختلف تولید می شود که عبارتند از: آجرهای ماشینی و یا سوراخ دار که روی سطح بزرگتر آن 8 یا 10 سوراخ به قطر 1/5 یا 2 سانتی متر موجود است.

جنس این آجرها نسبت به آجر فشاری شکننده تر بوده و خاصیت مکندگی آب آن نسبت به آجر فشاری کم تر است .

ابعاد آجرهای ماشینی5/5×11×22 سانتی متر با ابعاد 3 - 4 یا 5 سانت در بازار موجود می باشد.

آجرهای لعاب دار

همان طور که از اسم آن پیداست سطح آن مانند ظروف سفالی لعاب کاری می شود، در اندازه های مختلف و شکل های گوناگون جهت مصارف زیادی ساخته می شود.

موارد استفاده آجرهای لعاب دار

موارد استفاده آجرهای لعاب دار در نماسازی، کاشی کاری، کف سازی و کنار باغچه و قرنیز دیوارها می باشد. در مساجد و حسینیه ها از آن ها استفاده ی زیادی می شود از جمله: کتیبه های اطراف ساخت محراب، گنبد و سردرها و بسیاری موارد دیگر.

آجرهای سفال مجوف دیواری

آجرهای مجوف از جنس سفال بوده، دارای سوراخ هایی هستند که ضخامت جداره های آن حدود 8 میلی متر می باشد و در ضخامت های مختلفی ساخته می شود، به صورت مکعب مستطیل می باشند. مثلا ضخامت 5 سانتی متر

موارد استفاده آجرهای سفال مجوف دیواری

چون آجرهای سفال مجوف به صورت توخالی می باشند و غیر باربر هستند، از آن ها در دیوارکشی پارتیشن و جداکننده ی فضاهای غیر باربر استفاده می شود. و عایق حرارتی، صوتی و رطوبتی مناسبی در ساختمانمی باشند.

نکته: آجرهای مجوف دیواری از جنس ماسه سیمان هم تولید می شوند.

آجر سفال سقفی

این آجرها که در بنایی به نام بلوک سقفی معروف هستند، به پهنای 40 سانتی متر و ارتفاع 20 یا 25 سانتی متر و درازی 20 تا 25 سانتی متر که دارای لبه مخصوصی می باشند که روی تیرچه قرار می گیرند و مانند آجرهای سفال در کارخانه تمام اتوماتیک تهیه می شوند.

موارد استفاده

برای پوشاندن سقف هایی که با تیرچه بتنی اجرا می شوند مورد استفاده قرار می گیرند و عایق صدا و حرارتی خوبی هستند.

نکته: آجرهای سفال سقفی از جنس ماسه سیمان هم تولید می شوند.

آجرهای ماسه آهکی

آجرهای ماسه آهکی دارای سطوحی صاف و در رنگ های گوناگون تهیه می گردند و ابعاد آن اندازه آجرهای رسی می باشد و از جنس ماسه و مقداری آهک است.

موارد مصرف

در مصرف با آجر معمولی فرقی ندارد و مقاومت فشاری بیشتری نسبت به آن دارد. بیشتر در فرش کف و پله های داخلی ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد.

آجرهای بتنی

آجرهای بتنی به شکل های گوناگون و در اندازه های مختلف تهیه می شوند، از ماسه سیمان و به وسیلهماشین آجرزنی دستی یا ماشینی تولید می شوند.

موارد مصرف

آجرهای بتنی به علت تنوع در شکل و رنگ در آجرفرش و محوطه سازی حیاط، پیاده رو خیابان و پارک ها مورداستفاده قرار می گیرد

آجرهای نظامی، خطایی

آجرهایی از جنس رسی می باشند و ابعاد آن ها 5 ×20×20 سانتی متر می باشد. آجرهای امروزی تکامل یافته این آجرها هستند.

موارد مصرف

این آجرها در قدیم برای کف سازی و دیوار مساجد و آب انبارها و آتش کده ها مورد استفاده قرار می گرفت و امروزه در تعمیر بناهای قدیمی و سنتی مورد استفاده است

آجرهای نسوز

آجرهای نسوز بسته به موارد مصرف در اندازه های مختلفی ساخته می شود.

منظور از نسوز بودن یک جسم این نیست که اصلا نمی سوزد، بلکه تا حرارت معینی مقاومت می کند و نمی سوزد. جسم های نسوز مخلوط خاک رس، ماسه، منیزیت و دولومیت هستند. این مواد را با گل رس، آهکشکفته، اکسید منیزیم تهیه نموده، پس از شکل دادن گل .

موارد مصرف

آجرهای نسوز را در صنعت ذوب آهن کارهای ساختمانی، بخاری ها ، دیگ های بخار و شومینه ها و... به کار می برند.